Pušenje izaziva negativan efekat na sve organe i organske sisteme, što uključuje i reproduktivni sistem, utičići na kvalitet jajnih ćelija i sperme, zbog čega mogu da nastanu problemi prilikom oplodnje – objasnila je Agima Ljaljević, direktorica Centra za promociju zdravlja i nacionalna koordinatorka za kontrolu duvana u Institutu za javno zdravlje. Kako je istakla se pušenje tokom trudnoće eksplicitno zabranjuje, jer predstavlja faktor rizika za vanmaterične trudnoće i nenamjerne abortuse.

– Zbog pušenja dolazi do pojave abnormalnosti i različitih problema sa placentom. Zbog sadržaja različitih hemijskih supstancija, duvanski dim može da izazove opstrukcije krvnih sudova, usljed čega se nerođeno dijete opskrbljuje manjom količinom kiseonika i hranljivih materija, usljed čega mogu nastati različiti poremećaji u rastu i razvoju djeteta. Takođe, zbog poremećaja obezbjeđivanja adekvatnih uslova za razvoj nerođenog djeteta, uslovljeno pušenjem trudnica, djeca se rađaju sa manjom tjelesnom masom, zbog čega postaju osjetljiviji na djelovanje faktora iz okruženja, što povećava rizik obolijevanja i umiranja u ranom razvojnom periodu. Pasivno pušenje može da izazove i različite deformitete kod djece, kao i Sindrom iznandne smrti djeteta, koji se definiše kao smrt novorođenčeta za koju se ne može utvrditi uzrok smrti. Kada žena puši tokom trudnoće i nakon porođaja, rizik za nastanak pomenutog Sindroma se značajno povećava – ističe Ljaljević.

Koje posljedice po zdravlje djece i mladih može da izazove duvanski dim, kako kod mladih pušača, tako i kod djece koja se nalaze u blizini onih koji konzumiraju duvan?

– Svjetska zdravstvena organizacija procjenjuje da je blizu 700 miliona djece ili skoro svako drugo dijete na svijetu, izloženo pasivnom pušenju odraslih, u sopstvenom domu, automobilu, ugostiteljskom objektu, mjestima na kojima borave. Problem pasivnog pušenja je posebno naglašen i zbog činjenice da se djeca izlažu vrlo velikom riziku, a da su najčešće, za to odgovorni njihovi roditelji. Prilikom nevoljnog udisanja duvanskog dima, djeca inhaliraju više od 7.000 različitih hemijskih supstancija, od kojih je većina veoma štetna po njihovo zdravlje, a ni jedna nije korisna. Svi poremećaji zdravlja koji mogu da se jave kod aktivnih, rizik su i za pasivne pušače. Pri tome, djeca su posebno osjetljiva populaciona grupa, jer se nalaze u periodu intezivnog tjelesnog i emocionalnog rasta i razvoja. Pasivno pušenje djece predstavlja ozbiljni javnozdravstveni i pedijatrijski problem, jer uzrokuje endotelijalna i epitelijalna oštećenja zidova krvnih sudova, što predstavlja podlogu za razvoj aterosklerotičnih plakova i posljedično bolesti srca i krvnih sudova. Osim toga, istraživanja pokazuju da su djeca koja su izložena pasivnom uticaju duvanskog dima 2,4 puta izloženija riziku za pojavu upalnih oboljenja donjih disajnih puteva. Izloženost pasivnom pušenju za vrijeme djetinjstva stvara predispozicije kod djece za razvoj hroničnih opstruktivnih bolesti i malignih bolesti u mladosti i odraslom dobu. Istraživanja ukazuju da djeca koja su izložena pasivnom pušenju imaju dvostruko veći rizik razvoja malignih oboljenja pluća u odraslom dobu.

Koje štetne materije iz duvana mogu da izazovu oboljenja kod pušača?

– Duvanski dim sadrži oko 7.000 različitih hemijskih supstancija, zbog čega ga je američka agencija za zaštitu životne sredine svrstala u „klasu A” kao „humanog kancerogena” za koji ne postoji minimalna sigurna doza izloženosti. Veliki broj supstancija koje su ubrajaju u sastav duvanskog dima su toksičnog karaktera, koje se ubrajaju u nadražujuće i sistematske otrove u vidu nikotina, vodonik-cijanida, sumpor-dioksida, ugljen monoksida, amonijaka, formaldehida i drugih. Takođe, duvanski dim sadrži na desetine supstancija koje ostvaruju kancerogeno djelovanje, a neke supstnacije imaju i mutagene karakteristike, kao što su: arsen, hrom, nitrozamini, benzopiren i druge. Posebno se, prema zakonskim obavezama, prati i obelježava sadržaj sljedećih elemenata u duvanskom dimu: Nikotin, koji stvara zavisnost na isti način kao i ostale psiho-aktivne supstancije. Ovaj element blokira prenos nervnih impulsa u ganglijskim sinapsama nervnog sistema. Izaziva dugotrajnu depolarizaciju i djeluje na vegetativni nervni sistem (simpatikus i parasimpatikus) i to najprije razdražujuće a potom depresivno. Pored toga, u sadržaju duvanskog dima se posebno evidentira i sadržaj ugljen monoksida (CO), koji djeluje na organizam tako što se vezuje za hemoglobin, čija je uloga da transposrtuje kiseonik (O) po organizmu, ali mu to onemogućava CO, koji zauzima poziciju O, gradeći karboksihemoglobin. Zbog smanjenog snabdijevanja O, javljaju se: glavobolja, vrtoglavica, poremećaj u disanju i grčenje krvnih sudova. Takođe, u sastavu duvanskog dima se posebno prati i vrijednosti katrana koji sadrži više od 200 komponenti, od kojih su mnoge toksične. Za sada se zna da 60 komponenti mogu da izazovu tumore. Katran ima osobinu da se vezuje za zidove plućnih alveola, čime smanjuje prostor za razmjenu gasova i otežava ovaj proces, čime utiče na duže zadržavanje sadržaja vazduha u njima i povećava mogućnost djelovanja mikroorganizama.

D.B.

---

Pušenje mladih je posebno opasno
Pušenje mladih je posebno opasno po njihovo zdravlje, upravo zbog već istaknute činjenice, da se u ovoj fazi još uvijek organizam razvija, zbog čega su negativni efekti po zdravlje još izraženiji nego kod odraslih. Zavisnost od duvana se kod mladih razvija brzo i istraživanja ukazuju da više od polovine onih koji su eksperimentisali duvanom u djetinjstvu i ranoj mladosti, kasnije postaju aktivni pušači. Pri tome, hemijske materije iz duvanskog dima, od kojih su neke otrovne, a veliki broj i kancerogene, atakuju na sve organe i organske sisteme, zbog čega je svako ko u ranoj mladosti počinje da koristi duvanske proizvode pod velikim rizikom da u odrasloj dobi prijevremeno oboli i umre.



”Prilikom nevoljnog udisanja duvanskog dima, djeca inhaliraju više od 7.000 različitih hemijskih supstancija, od kojih je većina veoma štetna po njihovo zdravlje, a ni jedna nije korisna